Nederigheid versus een laag zelfbeeld: wat is het verschil?

Terwijl ik opgroeide als christen, lag er altijd veel nadruk op om nederig te zijn. Ik herinner me nog heel goed hoe ik dacht over nederigheid tijdens mijn schooljaren. Ik was ambitieus, en behoorde tot besten van mijn klas. Maar ik had me voorgenomen om “nederig” te zijn, dus als ik geen 10 scoorde, haalde ik mijn prestaties naar beneden en zei tegen mezelf: “Je kunt beter!” Ik streefde naar perfectie, dus ik vond mezelf nooit goed genoeg totdat ik dat behaalde, en zonder het me te realiseren beschadigde ik mijn zelfbeeld behoorlijk.

Dit alles onder het mom van “nederigheid”. Ik deed het prima op school, maar buiten de lessen om was ik vaak alleen, ik voelde me onzichtbaar tussen mijn vrienden, en keek op tegen degenen die “populair” waren en zo zelfverzekerd leken.

Het gaat niet om een gevoel van waardeloosheid

Een laag zelfbeeld wordt gekenmerkt door een gevoel van waardeloosheid. Ik herinner me dat ik mijn tienerjaren eens Romeinen 7:18 las: “Want ik weet dat in mij, dat wil zeggen in mijn vlees, geen goed woont…” Ik dacht op dat moment dat het een goede reden was om mijn prestaties naar beneden te halen. Maar toen ik leerde verstaan wat ware nederigheid is, begreep ik wat Paulus daadwerkelijk bedoelde. Hij zei “in mijn vlees, woont geen goed.” Dat betekent niet dat ik een slecht persoon ben, maar dat zondige neigingen een deel uitmaken van mijn natuur.

Ware nederigheid is niet hetzelfde als je waardeloos voelen. Wat het wel betekent is dat ik al mijn vertrouwen op God stel en op Zijn capaciteiten, in plaats van begrensd te worden door blind geloof in mijn eigen mogelijkheden en beperkingen. Het betekent dat ik mijn eigen wil en ideeën opgeef wanneer ik inzie dat ze besmet zijn door de neiging tot zonde in mijn natuur, en in plaats daarvan Zijn wil uitvoer. Hij is Almachtig en kan mij alles geven wat ik nodig heb om Zijn wil te doen! Ik begrijp dat er geen goed woont in mijn zondige natuur, maar ik ben ook vol van geloof en vertrouwen dat God bij machte is om een herscheppingswerk in mij te doen!

Wat God kan doen in mijn leven

Mensen met een laag zelfbeeld zijn gewoonlijk bang om van zichzelf te laten horen. Ze vergelijken zichzelf continu met anderen, en geloven altijd dat ze niet zo goed zijn als degenen om hen heen. Ze hebben voortdurend bevestiging nodig, en aandacht voor zichzelf en hun zwakheden. Door toe te geven aan zulke gedachten houden ze geen rekening met wat God in hun leven kan doen.

Maar als ik echt nederig ben, dan begrijp ik dat nederigheid niet inhoudt dat ik denk dat ik nutteloos ben, maar dat ik besef dat de gaven en talenten die ik bezit van God afkomstig zijn en niet iets zijn om over op te scheppen. In de Bijbel staat dat God werken voor mij heeft bereid (Efeze 2:10-11), werken die niemand anders kan volbrengen. De vraag is of ik deze opdrachten vind en gebruik wat God mij heeft gegeven om ze uit te voeren. Dan kan Hij worden geëerd in alles wat ik doe. Ik kan daarop vertrouwen en de rust bewaren, ongeacht of de taken die ik heb gekregen worden gezien door andere mensen of compleet verborgen zijn.

Als ik God dien, dan heb ik ook de vrijmoedigheid om anderen te dienen op de manier die het beste voor hen is, zelfs als zij niet altijd begrijpen wat ik aan het doen ben. Als ik Gods stem hoor en Zijn wil zoek, dan kan ik wijsheid verkrijgen in mijn omstandigheden en vrij zijn om te doen wat het beste paste voor mijzelf en de anderen zonder te worden gebonden door angst.

In stilheid en vertrouwen

Nederigheid wordt gekenmerkt door een helder begrip en de overtuiging dat God mij heeft geschapen, precies zoals ik ben, met mijn persoonlijkheid, mijn sterke en zwakke kanten en dat Hij een plan heeft voor mijn leven. Toen ik een beter begrip kreeg van nederigheid, werd het vers in Jesaja 30:15 mijn motto: “…in stilheid en vertrouwen zou uw sterkte zijn…” Ik begon mijn stille natuur te begrijpen en te waarderen. Ik genoot van de gelegenheden om alleen te zijn en God te leren kennen als een liefdevolle Vader en een persoonlijke vriend. En ik leerde om er vertrouwen in te hebben dat Hij me zou helpen, vooral in situaties waarin ik niet over de natuurlijke capaciteiten beschikte om succesvol te zijn. Ik leerde om tevreden te zijn met hoe Hij me heeft gemaakt, en om naar de werken te zoeken die Hij speciaal voor mij heeft bereid.

En ik leerde om de extraverte mensen te waarderen die al de kwaliteiten leken te hebben die ik miste. Zij waren, op hun eigen manier, in staat om de werken te doen die de mijne aanvulden, en ik zag dat we samen een groter geheel konden creëren.

Er zijn momenten waarin dat lage zelfbeeld zich nog roert bij mij van binnen. Maar nu weet ik wat ik kan doen met deze gedachten, omdat nederigheid juist een geweldig wapen is tegen een laag zelfbeeld. Het ziet en erkent de waarheid over wat er in mijn zondige vlees leeft, maar tegelijkertijd is het vol van hoop om vervuld te worden met Gods natuur – zowel hier op aarde tot in alle eeuwigheid.