Hoe kan ik als christen schuldgevoelens aanpakken?

Wel moet ik ervoor zorgen dat mijn geweten overeenstemt met Gods woord, zodat het mij niet nodeloos oordeelt, maar ik voortdurend meer op één lijn kom met wat Gods wil is voor mijn leven.

Wat is het geweten?

Iedereen heeft bij zijn geboorte een besef van goed en kwaad meegekregen. Een ‘stem van binnen’ die alle gedachten, woorden en daden beoordeelt. Die ‘innerlijke stem’ is ons geweten, het zegt ons wat moreel gezien goed is of slecht.

Maar het geweten is niet iets onveranderlijks. Het wordt gevormd en ontwikkelt zich door de omgeving, door ervaringen en begrip. Daarom hebben alle mensen een verschillend geweten, en het kan nooit worden gebruikt als ‘hoogste gezag’.

Een rein geweten – een minimum eis voor innerlijke vrede

Een rein geweten hebben is de minimale eis om vrede te hebben met God. Nooit, onder geen enkele voorwaarde, moet ik iets tegen mijn geweten in doen, want dat is hetzelfde als bewust zondigen. Een rein geweten hebben, dat betekent dat ik leef in overeenstemming met het licht dat ik heb gekregen en het begrip dat ik heb.

Als ik bewust heb gezondigd moet ik God, en indien nodig mensen, om vergeving vragen. Voordat ik in mijn geestelijk leven voortgang kan krijgen moet ik die verhoudingen in orde brengen.

‘Schuldig’ ondanks vergeving?

Als christen kan ik me nog steeds schuldig blijven voelen, al heb ik vergeving van zonde gekregen. De verzoeker blijft mij aanklagen voor dingen die ik in het verleden heb gedaan. Dan moet ik hem weerstaan, vast in het geloof, want Jezus heeft mijn schuld weggewassen. Ik moet mij afkeren van de zonde om totaal vrij te kunnen worden van schuldgevoel.

Een zwak geweten

Ik kan als christen het gevoel hebben schuldig te zijn door een overgevoelig en zwak geweten, dat me aanklaagt voor van alles en nog wat, dat met God niet te maken heeft. Ik kan bezig zijn met uiterlijke dingen waar ik allerlei gedachten over kan hebben, zonder Gods wil in dat alles te zien. Ook kan ik me schuldig voelen door de mening van anderen over iets wat ik heb gezegd of gedaan. De aanklager gebruikt alle middelen die hij heeft om mij tot vertwijfeling te brengen, en ook om mij te vervullen met aanklachten jegens anderen.

Als het mijn wil is God te dienen, helpt Hij mij, en leidt Hij mijn geweten in de goede richting. Gods Woord zegt duidelijk wat zijn wil is, en we kunnen bidden om de Heilige Geest, dat die ons zal leiden en ons helpen om een helder begrip te krijgen.

Schuldgevoelens negeren > beschadigd geweten

Als ik op één of meer gebieden in mijn leven hard en ongevoelig word, en keer op keer willens en wetens tegen mijn geweten in handel, kan het eindigen in een beschadigd geweten. Door herhaalde ongehoorzaamheid wordt het geweten a.h.w. dichtgebonden, met als gevolg dat ik zonder een schuldgevoel te krijgen van alles kan doen waarvan ik weet dat het verkeerd is. Dan ben je natuurlijk in een levensgevaarlijke toestand.

Als ik mij met heel mijn hart bekeer, God ga dienen en zijn wil ga doen, zullen die gebieden voor mij duidelijk worden. Dan moet ik de strijd tegen de zonde opnemen en mijn zaken in orde brengen. Er staat dat ik moet oogsten wat ik gezaaid heb, en die oogst kan pijnlijk zijn en zwaar om te dragen, maar door gehoorzaamheid en volharding kan ik genezen worden.

Mijn behoud en geweten in ontwikkeling

Paulus schreef dat hij zich niet bewust was van enig kwaad wat hij gedaan kon hebben, maar daardoor was hij nog niet gerechtvaardigd (1 Kor. 4:4). Hij had een rein geweten, maar hij wist dat er gebieden in zijn leven waren die niet geheel in het licht waren. Hij wist dat om volkomen behouden te worden meer nodig was dan een rein geweten.

Als ik Gods wil doen wil, verlicht de Heilige Geest gebieden in mijn leven, waar mijn geweten niet reageert. De Geest wijst mij op de zonde in mijn vlees, en dat is een veel groter terrein dan alleen de zichtbare zonde. Als ik aan de Geest gehoorzaam ben en mij door Hem laat leiden, ontwikkelt mijn geweten zich en zal het zich tenslotte over een groter gebied uitstrekken.